Συνέντευξη Γ. Γράψα στο ΠΡΙΝ, Νοέμβριος 1992

Αριστερή Αντιπολίτευση - Κομμουνιστική Επανίδρυση ο διπλός στόχος μας.

Συνέντευξη του σ. Γιώργου Γράψα στην εφημερίδα ΠΡΙΝ στις 29 Νοεμβρίου 1992.

Την συνέντευξη πήρε ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου. Θέμα της, τα 2 χρόνια από το 1989-1990, ο κυβερνητισμός της επίσημης αριστεράς και ο στόχος του ΝΑΡ την περίοδο εκείνη.

— Ας αρχίσουμε με μια συνολική αποτίμηση εκείνης της περιόδου.

— Μέσα στον ωκεανό των δηλώ­σεων και των δημοσιευμάτων για το καλοκαίρι του ‘89, «πνίγεται» κατά τη γνώμη μου η ουσία εκεί­νων των πραγματικά ιστορικών ε­ξελίξεων. Συνήθως το θέμα εντο­πίζεται στις «σατανικές κινή­σεις» του Κ. Μητσοτάκη για να α­νέβει στην εξουσία χρησιμοποιώ­ντας σαν εφαλτήρα την Αριστερά και στις τραγικές αυταπάτες της τελευταίας ότι θα διαλυόταν το ΠΑΣΟΚ και θα γινόταν η ίδια «χαλίφης στη θέση του χαλίφη». Με άλλα λόγια, η όλη φιλολογία εξαντλείται σε ένα παιχνίδια τα­κτικής των πρωταγωνιστών του δράματος.

Όλα αυτά, βέβαια, έπαιξαν το ρόλο τους. Αλλά το κυριότερο βρίσκεται αλλού. Το αόρατο νή­μα των εξελίξεων του ^‘89 βρίσκε­ται, πιστεύω, στην προσπάθεια ι­σχυρών κέντρων της ελληνικής ο­λιγαρχίας (οικονομικών, εκδοτι­κών και πολιτικών) να επιβάλουν ένα συνολικό εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος. Μια δεύ­τερη μεταπολίτευση, αν θέλετε.

— Με την εμπειρία των τριών χρό­νων που μεσολάβησαν, τι νομίζεις ότι απέδωσε η «ανταρσία» σας;

— Να ξεκαθαρίσουμε κάτι, πρώ­τα απ’ όλα. Είναι λάθος να πι­στεύει κανείς ότι το καλοκαίρι του ‘89 βρεθήκαμε κάποια «φωτι­σμένα μυαλά» στην ηγεσία του ΚΚΕ που βλέπαμε πού πάνε τα πράγματα και κάναμε την «α­νταρσία» μας, όπως είπες. Αντί­θετα, εκείνη την περίοδο είχε αρ­χίσει να δημιουργείται ένα ρεύμα αριστερής κριτικής και αναζήτη­σης στην ίδια τη λαϊκή βάση της Αριστεράς και σε ριζοσπαστικά τμήματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Και όταν μιλάω για αριστερή αναζήτηση, δεν την πε­ριορίζω μόνο στον κυβερνητισμό της ηγεσίας του Συνασπισμού. Ήδη είχαν τεθεί ζητήματα σε σχέ­ση με τη φύση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» - τα γεγονότα της Κίνας ήταν νωπά και τα σημάδια της επικείμενης κατάρρευσης έντονα - και για την κομμουνιστική προοπτική του κινήματος.

Επομένως, αυτό που προσπα­θήσαμε να εκφράσουμε ήταν όχι απλά κάποιες ατομικές μας αντιστάσεις, αλλά το υπό διαμόρφωση λαϊκό αριστερό ρεύμα και την κοινωνική αναγκαιότητα που απαιτούσε μια ριζική κομματική ανασυγκρότηση. Τώρα τι καταφέραμε; Αν μη τι άλλο, να διασώσουμε την τιμή της Αριστεράς. Κι αυτό το ηθικό κεφάλαιο είναι η πρώτη προϋπόθεση για κάθε πολι­τική επένδυση στο μέλλον.

— Το παρόν, όμως, διαγράφεται αρκετά δύσκολο. Δεν είναι αλή­θεια ότι πολλοί, ίσως οι περισσό­τεροι, από αυτούς που σας ακο­λούθησαν τότε, αρκούνται για την ώρα σε μια «έντιμη ιδιώτευση»;

— Κοίταξε. Αν ήταν απλώς να σώσουμε την τιμή μας και να πά­με ήσυχοι σπίτι μας, δεν θα άξιζε τον κόπο. Η δική μας φιλοδοξία και αγωνία ήταν και είναι να «σώ­σουμε» (εδώ βάλε εισαγωγικά) ό­λη την Αριστερά - μια Αριστερά που για να «σωθεί» πρέπει να ανα­συγκροτηθεί εκ βάθρων σε επανα­στατική κατεύθυνση.

Και δεν θα συμφωνήσω ότι ο περισσότερος κόσμος αρκείται στην «έντιμη ιδιώτευση», όπως εί­πες. Αντίθετα, αυτός ο κόσμος βρίσκεται στην πρωτοπορία των μαζικών κινημάτων και συμμετέ­χει με διάφορους συλλογικούς  και α­τομικούς τρόπους στην προσπά­θεια της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης. Άλλο θέμα είναι αν παίρνει μέρος στις οργανωτικές προσπάθειες του ΝΑΡ, με τη στε­νότερη έννοια.

Φυσικά και αυτό είναι σημα­ντικό και το επιδιώκουμε. Γιατί, στο τέλος τέλος, όσο αναγκαία εί­ναι η συμμετοχή στα πιο προχω­ρημένα τμήματα της λαϊκής πά­λης και στις ιδεολογικές κοσμο­θεωρητικές ζυμώσεις του καιρού μας, άλλο τόσο παραμένει γεγο­νός ότι όλα κρίνονται, τελικά, στη σφαίρα της πολιτικής δρά­σης.

Η αίσθηση μου, πάντως, είναι ότι ο κόσμος της Αριστεράς περ­νάει σε μια καινούρια φάση αυτή την περίοδο. Αρχίζει να ξεπερνάει το σοκ της κατάρρευσης των ανα­τολικών καθεστώτων και να βλέ­πει μπροστά, στο μέλλον. Στη συ­νείδηση του βαραίνει σήμερα λι­γότερο ο Γκορμπατσόφ και ο Ζίβκοφ και πολύ περισσότερο η ΕΑΣ και το Λαύριο, το Μάαστριχτ και ο νεοφασισμός, η εθνικιστική απειλή και οι πολεμικοί κίνδυνοι.

Με άλλα λόγια, από την ψυχολο­γία της ήττας περνάει στην ιδεολογική, πολιτική και κυρίως ηθική δικαίωση της προσπάθειας για ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος. Και σ’ αυτή τη μεταστροφή έπαιξαν βέβαια ρόλο όχι μόνο οι αντικειμενικές αλλαγές στην παγκόσμια και εσωτερική κατάσταση, αλλά και η διάσωση της ελπίδας και της αγωνι­στικής φλόγας απέναντι στο κύ­μα της ιδεολογικής δουλικότη­τας, πού κατέκλυσε πολλούς χώρους της Αριστεράς. Μια διά­σωση που δεν θα ήταν δυνατή χω­ρίς τη συμβολή των δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς, και βέβαια, και του ΝΑΡ.

— Από την άλλη το ΚΚΕ σας κα­τηγορεί ότι παίζετε το παιχνίδι του ΠΑΣΟΚ όποτε μιλάτε για «κρυπτοτζαννετακισμό» της ηγεσίας του.

— Καλά, ας μιλήσουμε για κάτι σοβαρότερο. Όπως ξέρεις, Πέ­τρο, η πρώτη μας έντονη σύ­γκρουση με τις επιλογές της ηγε­σίας του ΚΚΕ ήταν ακριβώς για τη φιλοΠΑΣΟΚική γραμμή της, στο 11ο Συνέδριο. Τότε, άλλωστε, άρχισαν και τις πρώτες κα­θαιρέσει και διαγραφές.

Πάντως πρέπει να διευκρινί­σουμε το εξής. Όταν λέμε ότι ο «τζαννετακισμός» ζει στην πολι­τική της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ, δεν εννοούμε ότι σώνει και καλά θα βρίσκεται σε κατάσταση πολιτικής δορυφοροποίησης γύρω από τον Κ. Μητσοτάκη. Για την ώρα, βέβαια, παίζει σ^’ αυτό το ταμπλό, όπως δείχνουν τα άρθρα του Ν. Καλούδη στον Ριζοσπά­στη, οι επανειλημμένες δηλώσεις Φλωράκη, ιδίως για την εξωτερι­κή πολιτική, το «κομπρεμί» με τη ΔΑΚΕ στο ΕΚΑ κ.λ.π.

Προοπτικά, όμως, είναι πολύ πιθανό να στραφεί στην κατεύ­θυνση του… ΠΑΣΟΚ, σε μια νέα παραλλαγή του «αθροίσματος των δημοκρατικών δυνάμεων». Άλλωστε η γραμμή της «προο­δευτικής κυβέρνησης» αφήνει α­νοιχτό το δρόμο σε μια τέτοια προοπτική.

Η ουσία, λοιπόν, του «τζαννετακισμού» δεν είναι οι εκλεκτικές συγγένειες με τη ΝΔ. Είναι η ανα­ζήτηση πολιτικού ρόλου της Αρι­στεράς κυρίως μέσα από κινήσεις κορυφής και συμμετοχή σε κυ­βερνητικά σχήματα. Κι αυτό είναι που, δυστυχώς, επιβιώνει στη ση­μερινή πολιτική του ΚΚΕ.

-Σε διέκοψα στην αρχή της συ­νέντευξης, όταν έλεγες ότι η περίοδος που άρχισε το καλοκαίρι του ’89 δεν έχει τελειώσει ακόμα.

-Ναι. Έλεγα ότι τότε επιχείρησαν μια «δεύτερη μεταπολίτευση» στο πολιτικό σύστημα. Αυτή η προσπάθεια πέτυχε και δεν πέτυχε. Πέτυχε με την έννοια ότι νίκησε ο νεοσυντηρητισμός και η καθεστωτική Αριστερά μπήκε σε μια μη αντιστρεπτή τροχιά ενσω­μάτωσης, κρίσης και πολυδιά­σπασης. Αλλά απέτυχε, με την έν­νοια ότι το δικομματικό σύστη­μα, με τον τρόπο που συνεχίζει να λειτουργεί και δεν ανταποκρίνε­ται στις ανάγκες της ολιγαρχίας και αφήνει επικίνδυνα κενά στο πολιτικό φάσμα.

Η κατεύθυνση των αλλαγών που έχουν δρομολογηθεί, ανεξάρ­τητα από το ποιος θα είναι στην κυβέρνηση και ποια πρόσωπα θα παίζουν τους πρώτους ρόλους, εί­ναι η άνοδος των λεγόμενων «εθνικολαϊκιστών» σε βάρος των παραδοσιακών «εκσυγχρονι­στών».

Πάμε λοιπόν για ριζικές ανα­κατατάξεις στο πολιτικό σκηνι­κό. Αυτό, άλλωστε, δείχνει και η σημερινή παρέμβαση ή μάλλον… επέμβαση, του προέδρου του ΔΣ του ΣΕΒ Στ. Αργυρού. Και αυτό το «οσμίζονται» οι ηγεσίες τόσο του ΚΚΕ όσο και του ΣΥΝ, που προ­σφέρονται για συμπληρωματι­κούς ρόλους στην επιχειρούμενη «δεύτερη μεταπολίτευση». Δεν θα εκπλαγούμε καθόλου, αν αύριο τους δούμε σε καινούρια οικουμε­νικά σχήματα ή κυβέρνηση συ­νεργασίας με το ΠΑΣΟΚ. Όλο και κάποιο πρόσχημα θα βρεθεί. Χθες ήταν η κάθαρση, τώρα θα εί­ναι κάτι άλλο.

— Όπως μια πολεμική ανάφλεξη στα Βαλκάνια;

— Δεν αποκλείεται. Αν βέβαια, αποτύχει στο μεταξύ η μεγαλο­φυής ιδέα του ΚΚΕ για βαλκανική διάσκεψη, που την αντέγραψε και την προωθεί ο… Ντεμιρέλ!

— Κι εσείς τι ρόλο φιλοδοξείτε να παίξετε σ^’ αυτό το σκηνικό;

— Το σίγουρο είναι ότι θα υπάρ­ξουν κατακλυσμιαίες εξελίξεις ει­δικά στο χώρο της Αριστεράς. Ο ΣΥΝ είναι ήδη ένα σχήμα με ημερομηνία λήξης το πολύ τις ερχόμενες εκλογές. Το ΚΚΕ, ακόμα κι αν το θέλει, δεν μπορεί να παίζει το ρόλο του αριστερού αναχώματος στο νέο λαϊκό ριζοσπαστισμό. Όπως δεν το μπορούν γενικά τα παραδοσιακά ΚΚΕ στη Ευρώπη. Γι^’ αυτό οι κυρίαρχοι κύκλοι προβληματίζονται για το «αριστερό κενό» στο πολιτικό σύστημα και πειραματίζονται ήδη με διάφορες λύσεις τύπου Σεβενεμάν.

Άποψη μου είναι ότι το σημερινό δίλημμα δεν είναι αν θα υπάρξει ή όχι νέα Αριστερά, θα υπάρξει οπωσδήποτε. Το ζήτημα είναι αν είναι μια Αριστερά ανεξάρτητη από την αστική ιδεολογία για και πολιτική ή αιχμάλωτη παλαιών και νέων αυταπατών.

Σ^’ αυτό το φόντο, ο πολιτικός στόχος του ΝΑΡ σήμερα συνοψίζεται στο δίπτυχο: Αριστερή λαϊκή αντιπολίτευση στο νεοσυντηρητισμό - κομμουνιστική επανίδρυση. Σ’ αυτό το διπλό στόχο υποτάσσονται όλες οι επιμέρους πολιτικές μάχες που θα δώσουμε την επόμενη περίοδο, συμπεριλαμβανομένων και των εκλογικών.