Πετυχημένη η πρώτη παρουσίαση-εκδήλωση του νέου περιοδικού "Τετράδια Μαρξισμού"

«Ξεκινάμε και επισήμως σήμερα, μιας και το πρώτο μας τεύχος βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία και πιθανόν στα χέρια σας, μια νέα εκδοτική προσπάθεια που προτίθεται να δώσει το δικό της "παρών" στις προκλήσεις των καιρών μας.». Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε την Τρίτη 14 Ιουνίου 2016 η εκδήλωση-πρώτη παρουσίαση του νέου θεωρητικού περιοδικού «Τετράδια Μαρξισμού-για την Κομμουνιστική Απελευθέρωση».

Η εκδήλωση παρουσίασης πραγματοποιήθηκε στον όμορφο χώρο του αίθριου της Στοάς του Βιβλίου, στο κέντρο της Αθήνας, στο Polis Art Café. Δεκάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας, αγωνιστές του κινήματος, άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, νέοι και εργαζόμενοι έδωσαν το δικό τους παρόν στα «εγκαίνια» της νέας αυτής εκδοτικής προσπάθειας. Η εκδήλωση ξεκίνησε στις 9.00 μ.μ. με τον Αντώνη Κασίτα, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της έκδοσης να καλωσορίζει το κοινό και να παρουσιάζει σύντομα την έκδοση.

Στη συνέχεια προβλήθηκε το πολύ ενδιαφέρον βίντεο με τίτλο «Τα άλματα και οι άλτες της ιστορίας» σε επιμέλεια του Δημήτρη Τσαγγάρη, κείμενα του Κίμωνα Ρηγόπουλου και αφήγηση της Έλενας Αρβανίτη. Στο video παρουσιάζεται μια συνοπτική ιστορία της εξέλιξης του εργατικού κινήματος, του μαρξισμού και των επαναστάσεων από την εποχή του Μαρξ μέχρι τη σύγχρονη εποχή μας.

Μετά την προβολή ακολούθησαν οι δυο κεντρικές ομιλίες για την παρουσίαση του νέου περιοδικού, από την Σοφία Τσάδαρη, Αρχιτέκτονα και τον Αλέξανδρο Χρύση, καθηγητή Φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και οι δύο μέλη της Συντακτικής Επιτροπής του νέου περιοδικού «Τετράδια Μαρξισμού».

Η βραδιά έκλεισε με μουσική των ... κολασμένων, από τον Πειραιά μέχρι τον Μισσισιπή, από τον Johnie Thin και τον Κωστίνιο.

Δείτε πατώντας εδώ όλα τα video με τις ομιλίες, το άνοιγμα της εκδήλωσης καθώς και το μουσικό αφιέρωμα, από την ιστοσελίδα pandiera.gr που κάλυψε την εκδήλωση

Διαβάστε παρακάτω ολόκληρες τις ομιλίες των δυο μελών της Συντακτικής Επιτροπής, με τη σειρά που μίλησαν στην εκδήλωση-παρουσίαση:

Ομιλία της Σοφίας Τσάδαρη, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του νέου περιοδικού:

Θα δώσουμε το "παρών" στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών μας

Ξεκινάμε και επισήμως σήμερα, μιας και το πρώτο μας τεύχος βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία και πιθανόν στα χέρια σας, μια νέα εκδοτική προσπάθεια που προτίθεται να δώσει το δικό της "παρών" στις προκλήσεις των καιρών μας.

Τετράδια Μαρξισμού, λοιπόν, για την κομμουνιστική απελευθέρωση

Γιατί σήμερα όμως; γιατί στην Ελλάδα του 2016; Γιατί τετράδια; Γιατί μαρξισμού; Γιατί κομμουνιστική απελευθέρωση; Τι το επίκαιρο να έχει ο μαρξισμός μετά από 170 και πλέον χρόνια ζωής, μήπως δε δοκιμάστηκε και απέτυχε; Μπορεί να μας είναι χρήσιμος και σε τι, και ποιος μαρξισμός; Ας προσπαθήσω προλογίζοντας την προσπάθειά μας να τα βάλω κάπως σε μια σειρά.

Η εποχή μας είναι μια εποχή μεγάλων αντιφάσεων, που στην Ελλάδα της κρίσης, του χρέους, των μνημονίων και των αντιδραστικών «μεταρρυθμίσεων» φτάνουν σε παροξυσμό.

Ζούμε σε μια πραγματικότητα που επιδεινώνεται από την καπιταλιστική κρίση και κυρίως την ακολουθούμενη στρατηγική για την υπέρβασή της· στρατηγική βίαιης επίθεσης στην εργασία και τη νεολαία, τη φύση, τον πολιτισμό και τη δημοκρατία, που έχει ως φορείς το κεφάλαιο, τις τράπεζες, την ΕΕ, την ιμπεριαλιστική κυριαρχία και εκμετάλλευση, τις εθνικές κυβερνήσεις. Βιώνουμε τη γκρίζα πραγματικότητα της ανεργίας, της φτωχοποίησης, του εργασιακού μεσαίωνα, των πολέμων, της προσφυγιάς, της ανελευθερίας, της συρρίκνωσης και αποστέωσης ακόμη και της αστικής δημοκρατίας, του ρατσισμού, του νεοφασισμού, της καταστροφής του περιβάλλοντος.

Και ποια χαραμάδα φωτός μπορεί να υπάρχει σε αυτή την κατάσταση του συντριπτικού συσχετισμού;

Η κατάσταση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας έρχεται σε αντίστιξη με τις τεράστιες δυνατότητες που και αυτές υπάρχουν σήμερα: για καλύτερη ζωή, δημιουργική και σταθερή εργασία, αρμονία ανθρώπου-φύσης, άνθηση των ελευθεριών, δυνατότητες οι οποίες στηρίζονται στα επιστημονικά επιτεύγματα, στη βελτίωση των επικοινωνιών, στο συσσωρευμένο υλικό και πνευματικό πλούτο.

Καθίσταται έτσι καθαρό ότι το σύστημα της εκμετάλλευσης είναι συνώνυμο του παραλογισμού, εχθρός της κοινωνικής ευημερίας, ταυτισμένο με τον σκοταδισμό και την καταπίεση. Ο καπιταλισμός και η κρίση του, η ανικανότητά του να εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή, το ασύμπτωτο της ανάπτυξης που υπόσχεται με την αύξηση των μισθών και τη σταθερή δουλειά, η εχθρότητά του προς το περιβάλλον, την ειρήνη, τον πολιτισμό, την ελευθερία τον φέρνουν σε βαθιά αντίθεση με τις ανάγκες των ανθρώπων και με τις δυνατότητες της εποχής.

Αναβλύζει από αυτόν τον δυισμό η πιεστική ανάγκη για υπέρβαση της καπιταλιστικής «τάξης», για μια τομή που θα βάζει τέλος στο συνεχές των κοινωνιών της εκμετάλλευσης και θα ανοίγει το δρόμο για μια άλλη κοινωνία. Τροφοδοτείται με σύγχρονους όρους και μέσα από παλιούς και νέους δρόμους το αίτημα της κοινωνικής χειραφέτησης, του αγώνα για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, καταπίεση, αγορά, ιδιωτική ιδιοκτησία και κράτος, μια κοινωνία κομμουνιστικής απελευθέρωσης. Στο έδαφος αυτής της πραγματικότητας, αποκτά αντικειμενικά νέα επικαιρότητα το δίλημμα κομμουνιστική απελευθέρωση ή καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Ταυτόχρονα ο σύγχρονος καπιταλισμός παρά την παντοδυναμία την οποία διακηρύσσει και την απουσία αξιόμαχου αντιπάλου δέους, δεν κλονίζεται μόνο από τις εγγενείς αντιθέσεις του, αλλά και από την πάλη των τάξεων, που παρά την ανάσχεσή της, έχει παρούσα και μέλλουσα δυναμική.

Η φωτιά σιγοκαίει. Όσοι επιχειρούν να νοηματοδοτήσουν το τέλος της ιστορίας ή να καταργήσουν την πάλη των τάξεων με την ανοιχτή βία και τον εκμαυλισμό, ή τον απόλυτο καταναγκασμό της επιβίωσης, διαψεύδονται οικτρά. Οι ίδιες οι αντιθέσεις των καπιταλιστικών σχέσεων και οι καθοριζόμενες, σε τελευταία ανάλυση, απ’ αυτές αντιδράσεις του υποκειμενικού παράγοντα, συνδαυλίζουν αυτή την πάλη, που ποτέ δε σβήνει.

Μετά το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης του 2008, ειδικότερα, σημειώθηκαν κινηματικές εκρήξεις και πολιτικές αναταράξεις, όχι μόνο στην “περιφέρεια”, αλλά και στις καπιταλιστικές μητροπόλεις. Αυτές οι εκρήξεις είχαν τεράστια μαζικότητα και ριζοσπαστισμό, δεν τελεσφόρησαν όμως και αυτό κάτι μας λέει. Δεν ηγεμόνευσε μια αντισυστημική κατεύθυνση της αντικαπιταλιστικής ανατροπής, αλλά, αντίθετα, η αυθόρμητη διάθεση αγώνα δεν κατόρθωσε να υπερβεί (αν και όταν το επεδίωξε) το συστημικό πλαίσιο, όπως καταδεικνύει η καθήλωση του κινήματος στα όρια της διαχείρισης από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή τους Podemos στην Ισπανία.

Από την άλλη, οι ελπίδες που σηματοδότησε η Αραβική Άνοιξη, δοκιμάζονται από τις ανοιχτές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις αλλά και από την δράση παραδοσιακών (Αδελφοί Μουσουλμάνοι) ή/και νεότευκτων υπερ-αντιδραστικών φασιστικών δυνάμεων (ISIS).

Στις συνθήκες μεγάλης όξυνσης της ταξικής πάλης καταγράφηκε με δραματικό τρόπο η απουσία μιας σύγχρονης κομμουνιστικής στρατηγικής, ενός διεθνούς ανατρεπτικού κομμουνιστικού κινήματος της εποχής μας πέρα από το ρεφορμισμό και την αναπαλαίωση των ηττημένων στρατηγικών και τακτικών του 20ου αιώνα.

Στο επίπεδο της κοινωνικής πάλης, ένα μικρό αλλά ορατό πλέον ρεύμα της ανατρεπτικής πράξης και αναζήτησης έχει κάνει, από την αυγή του νέου αιώνα, την εμφάνιση του. Το καινούριο δεν είναι, η προϋπάρχουσα εξάλλου, ηγεμόνευσή του από την αστική πολιτική, αλλά η τάση που έχει να παρουσιάζεται, όχι χωρίς παλινωδίες, ανεξάρτητο από τους αστικούς μηχανισμούς και ιδεολογήματα. Το ρεύμα αυτό δεν αποδεικνύεται ικανό να νικήσει με τους σημερινούς όρους και τη διάταξη του συσχετισμού, κάνει ωστόσο ορατή τη δυναμική του με την διαρκή κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος και των αστικών και ρεφορμιστικών κομμάτων, καθώς και στο πεδίο των ταξικών αναμετρήσεων για «το ψωμί και την δημοκρατία», όπου καθυστερεί την αστική πολιτική και παροξύνει τις αντιθέσεις ωριμάζοντάς τες σε ανώτερο επίπεδο.

Στο πεδίο της ιδεολογικής ταξικής πάλης η ηγεμονία της αστικής ιδεολογίας έχει υποστεί πλήγματα, λόγω της διάψευσης της νεοφιλελεύθερης αφήγησης για αδιάλειπτη ανάπτυξη και αυτορρύθμιση του καπιταλισμού, συρρίκνωση του κράτους και της γραφειοκρατίας, παγκοινωνική ευημερία, ελευθερία και δημιουργικότητα, που κάποτε υποσχόταν. Ωστόσο, με την κρατική ισχύ, την ενίσχυση των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους, την επέκταση του κεφαλαίου στο χώρο της πνευματικής παραγωγής, και τον πειθαναγκασμό της επιβίωσης, συμπιέζει τις εναλλακτικές ιδεολογικές τάσεις, κυρίως τις μαρξιστικές αλλά και τις μαρξίζουσες, εξοστρακίζοντας και απαξιώνοντας τες απ’ τα τηλεοπτικά μέσα, την εκπαίδευση, τους δημόσιους θεσμούς, τον τύπο, την εκδοτική δραστηριότητα. Παρά ταύτα, η μαρξιστική και γενικότερα η αντισυστημική ιδεολογία εξασφαλίζει αρκετά εκτεταμένη και αισθητή ιδεολογική παρέμβαση με ίδια κυρίως μέσα: εφημερίδες, ηλεκτρονικά μέσα, περιοδικά, εκδόσεις, εκδηλώσεις, πολιτιστικούς χώρους, εργατικές λέσχες κ.α.

Στο πεδίο της μαρξιστικής ιδεολογικής αντιπαράθεσης με την αστική ιδεολογία και της γονιμοποίησης με τη μαχόμενη εργατική τάξη, έρχεται να συμβάλλει το περιοδικό θεωρίας «ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ για την κομμουνιστική απελευθέρωση» με την αυτονόητη για τη μαρξιστική διαλεκτική αλληλόδραση θεωρίας και πολιτικής, σύμφωνα με το λεχθέν του Κ. Μάρξ στις θέσεις για τον Φόιερμπαχ : «Οι φιλόσοφοι έχουν εξηγήσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους, αυτό που έχει σημασία όμως είναι να τον αλλάξουμε».

Η θεματολογία των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, θα επεκτείνεται σε ευρύ φάσμα ενοτήτων (Φιλοσοφία, πολιτική θεωρία, πολιτική οικονομία, ιστορία, τέχνη – πολιτισμός, κοινωνιολογία – ανθρωπολογία – ψυχολογία, περιβάλλον, γεωγραφία – θέματα χώρου, κοινωνικές διακρίσεις – φύλο – ρατσισμός, θετικές επιστήμες – τεχνολογία) με θεωρητικό και μεθοδολογικό εργαλείο τον μαρξισμό, σε κατεύθυνση εμβάθυνσης του επαναστατικού του κεκτημένου, απαλλαγής του από κάθε είδους σκουριά του παρελθόντος, αλλά και δημιουργικής ανάπτυξης του και διαλόγου με τις ποικίλες μαρξιστικές σχολές στο φόντο της σύγχρονης πραγματικότητας.

Θεματική συνισταμένη του περιοδικού θα είναι η διερεύνηση της αναγκαιότητας του κομμουνισμού ως εναλλακτικής του καπιταλισμού και των όρων μετάβασης σ’ αυτόν. Στρατευόμαστε σε αυτή την προοπτική και θα επιδιώξουμε να την υπηρετήσουμε δημιουργικά, έχοντας ως βάση τους όρους και την πραγματικότητα της ταξικής πάλης του σήμερα και του αύριο, και ως κύριο πεδίο δράσης την επαναστατική θεωρία, τη θεωρία της κομμουνιστικής χειραφέτησης. Θα το επιδιώξουμε κινούμενοι παράλληλα και σε δημιουργική αλληλεπίδραση με τις τόσο αναγκαίες προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός σύγχρονου προγράμματος και κόμματος κομμουνιστικής απελευθέρωσης, που αποτελεί επείγοντα και αποφασιστικό κρίκο για μια τέτοια προοπτική.

Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Αντλούμε από την ανεξάντλητη πηγή του επαναστατικού μαρξισμού και συμβάλλουμε στην απαλλαγή του από την «αρχαία σκουριά» κάθε λογής δογματισμών και «ορθοδοξιών», και -πάνω απ’ όλα- στη δημιουργική ανάπτυξή του.

Για μας ο μαρξισμός είναι ένα ανοιχτό, αναπτυσσόμενο και συνάμα συνεκτικό «σώμα» ιδεών, που συμβάλλει στην κατανόηση της ιστορικής εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών, προσεγγίζει κριτικά και κατανοεί επιστημονικά την ουσία των καπιταλιστικών σχέσεων και ιχνηλατεί τους όρους απαλλαγής απ’ αυτές. Δεν είναι μια «αποστεωμένη» θεωρητική οντότητα, απαλλαγμένη από αντιφάσεις ή διαφορετικότητες. Δεν είναι, βέβαια, και μια ασπόνδυλη θεωρητική οντότητα, που επιδέχεται ακόμη και εχθρικές μεταξύ τους «αναγνώσεις», ούτε μια «κοινωνικά ορφανή» θεωρία. Αντιθέτως, είναι μια θεωρία στρατευμένη στην υπόθεση της εργατικής χειραφέτησης και διαθέτει έναν συνεκτικό πυρήνα που συγκροτείται από κρίσιμες έννοιες, όπως, μεταξύ άλλων: ο διαλεκτικός υλισμός, η ταξική διαίρεση της κοινωνίας, ο ρόλος της ταξικής πάλης ως κινητήριου μοχλού της ιστορίας, η εκμετάλλευση και η υπεραξία, ο ρόλος του αστικού κράτους και η ανάγκη τσακίσματός του, η ανάγκη της επανάστασης και η άρνηση του μεταρρυθμισμού, ο εργατικός διεθνισμός.

Με όπλο τον μαρξισμό αναμετρούμαστε με την ιστορία του επαναστατικού κινήματος, τη δική μας ιστορία, το μεγαλείο και τις τραγικές πτυχές της, τον ηρωισμό των αγωνιστών αλλά και τα τακτικά, στρατηγικά όρια που οδήγησαν στον εκφυλισμό του ίδιου και στη συκοφάντηση του κομμουνισμού. Κι αναμετρούμαστε γόνιμα, κριτικά και αυτοκριτικά, με ευαίσθητες τις κεραίες μας και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Πάνω απ’ όλα, αναμετρούμαστε με την ιστορία των επαναστάσεων στη Ρωσία και αλλού, που άνοιξαν μια μεγάλη ρωγμή κι αποπειράθηκαν να κινηθούν σε σοσιαλιστική κατεύθυνση, ωστόσο κατέληξαν σε κοινωνίες μη εργατικές, που αντί να υπηρετούν δυσφήμιζαν την κομμουνιστική υπόθεση και το μαρξισμό, για να επανέλθουν, τελικά, σε συνθήκες άγριου καπιταλισμού.

Δεν αναφερόμαστε στον κομμουνισμό γενικά και αφηρημένα. Αναφερόμαστε στην κομμουνιστική απελευθέρωση ως ουσία-περίγραμμα μιας κοινωνίας χειραφετητικής και χειραφετημένης από τα αστικά οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά δεσμά· ως κατευθυντήριο φάρο που φωτίζει τους σκοπούς της καθημερινής δράσης, αλλά και το δρόμο και τα μέσα για την επίτευξή τους· και ως καθημερινή «πράξη» για τις ανάγκες των εργαζομένων και των νέων, την αλλαγή των συσχετισμών, την απόκρουση-ανατροπή των αστικών επιθέσεων, ως «κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων».

Αναφερόμαστε στον κομμουνισμό όχι ωσάν να είναι μια «ιδέα», ένα «πρόταγμα», μια προοπτική χωρίς ή με ασαφές κοινωνικό υποκείμενο, αλλά ως τάση και δυνατότητα που αναδύεται μέσα από τις αντιθέσεις του ίδιου του καπιταλισμού, ως κίνηση και προοπτική που απαντά στις άμεσες και μακροπρόθεσμες ανάγκες και στοχεύσεις της εργατικής τάξης και των άλλων καταπιεζόμενων κοινωνικών στρωμάτων. Μιας εργατικής τάξης που σήμερα είναι πιο πολύμορφη αλλά και πιο εκμεταλλευόμενη, που περιλαμβάνει στους κόλπους της τμήματα με ανώτερη μόρφωση αλλά και μετανάστες και εκατομμύρια ανειδίκευτων, παραγωγούς υλικού αλλά και άυλου πλούτου. Αυτή η σύγχρονη εργατική τάξη, με την ενιαία βάση και την πολυμορφία της, αποτελεί τον κοινωνικό «πρωταγωνιστή» της κομμουνιστικής απελευθέρωσης, αυτή και τα σύμμαχα στρώματά της, γιατί «η απελευθέρωση των εργατών ή θα είναι έργο των ίδιων ή δεν θα υπάρξει» και ακόμη γιατί η εργατική τάξη, απελευθερώνοντας τον εαυτό της, απελευθερώνει και όλη την κοινωνία.

Αναφερόμαστε σε έναν κομμουνισμό που δηλώνει παρών στην καθημερινή αναμέτρηση με την αστική τάξη πραγμάτων, ως στρατηγική αλλά και ως τακτική που καθορίζεται από αυτή τη στρατηγική και την υπηρετεί· δεν πλανάται αφηρημένα στη σφαίρα των ιδεών, δεν είναι «για αύριο», για «όταν θα ωριμάσουν οι αντικειμενικές συνθήκες», ούτε αποτελεί επαγγελία ενός ιδανικού μέλλοντος και παραισθησιογόνο μιας τακτικής που αδυνατεί να υπηρετήσει την ανατροπή του καπιταλιστικού στάτους.

Ο κομμουνισμός στον οποίο αναφερόμαστε απαιτεί διάλογο, γόνιμη και δημιουργική συζήτηση, ανοιχτούς ορίζοντες, ερευνητικό πνεύμα, διάθεση καινοτομίας· απαιτεί, συνδυασμό θεωρίας και πράξης, κινηματικής δράσης, πολιτικής παρέμβασης και πολιτιστικής παρουσίας.

Απαιτεί και προϋποθέτει πρόγραμμα και κόμμα της κομμουνιστικής απελευθέρωσης, που να μπορούν να τον εκφράσουν στο παρόν και στο μέλλον, ως εμπροσθοφυλακή ενός ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού μετώπου ανατροπής της αντεργατικής επίθεσης και ενός ανασυγκροτημένου εργατικού-λαϊκού κινήματος. Η συμβολή σε αυτή την υπόθεση αποτελεί πρωταρχικό μας στόχο.

Αυτούς τους στόχους φιλοδοξεί να υπηρετήσει το περιοδικό και με αυτές τις ορίζουσες προτίθεται να δώσει το δικό του «παρών» στις μεγάλες θεωρητικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές προκλήσεις των καιρών μας.

Το αφιέρωμα του πρώτου τεύχους της έκδοσής μας «Επικαιρότητα του μαρξισμού και Κομμουνιστική προοπτική στον 21ο αιώνα», επιχειρεί να ανοίξει τη συζήτηση γύρω από την κεντρική θεματική στόχευσή μας.

_________________________________________________

Ομιλία του Αλέξανδρου Χρύση, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του νέου περιοδικού:

ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ

Για το κομμουνιστικό πρόγραμμα της εποχής μας

1. Τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ δεν είναι όργανο ενός ήδη υπάρχοντος πολιτικού φορέα, ενός ήδη υπάρχοντος κόμματος ή μιας ήδη υπάρχουσας οργάνωσης της κομμουνιστικής ή της ευρύτερης αντικαπιταλιστικής Αριστεράς.

Τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ δεν είναι μέσο εκλαΐκευσης ενός προ-κατασκευασμένου και προ-αποφασισμένου προγράμματος κομμουνιστικής απελευθέρωσης.

Τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ αποτελούν συλλογικό θεωρητικό και, σε τελική ανάλυση, πολιτικό εγχείρημα, καθώς έρχονται να υπηρετήσουν την ανάγκη διαμόρφωσης ενός  ταξικά γειωμένου σχεδίου για τον κομμουνισμό της νέας εποχής.

Από αυτή την άποψη, η απόφαση των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ να εισέλθουν στο πεδίο μάχης των ιδεών στη χώρα μας με θεματική του ιδρυτικού αφιερώματός τους «Η επικαιρότητα του μαρξισμού και η κομμουνιστική προοπτική στον 21^ο αιώνα» αποτελεί συνειδητή θεωρητική επιλογή και εξίσου συνειδητή πολιτική πράξη των συντελεστών τους.

Δεν είμαστε αφελείς, ούτε ανυποψίαστοι. Έχουμε πλήρη επίγνωση της διεθνούς και εγχώριας ήττας του κομμουνιστικού κινήματος, της βαθιάς υποχώρησης και κακοποίησης  που υπέστη κατά καιρούς και εξακολουθεί να υφίσταται στις μέρες μας ο μαρξισμός ως θεωρία της επανάστασης, αλλά δε συμβιβαζόμαστε. Στο ολοκληρωτικό δόγμα, όχι απλά του νεοφιλελευθερισμού, αλλά του σύγχρονου καπιταλισμού “There Is No Alternative”, θα αντιπαραταχθούμε κάνοντας χρήση και εξελίσσοντας το όπλο της κριτικής, όπως αυτή μπορεί να διευρυνθεί και να οξυνθεί με κέντρο αναφοράς και έμπνευσης το μαρξισμό των δικών μας καιρών.

2. Αλλά σε ποιον μαρξισμό αναφερόμαστε άραγε;

Μην περιμένετε στερεοτυπικούς ορισμούς, που παραπέμπουν σε κάποια αλήστου μνήμης και-αν όχι πάντοτε, κατά κανόνα ωστόσο- άψυχα εγχειρίδια.

Αντί ορισμού καταθέτουμε γραπτά και προφορικά τη δέσμευσή μας: χωρίς να μηδενίζουμε, χωρίς -όπως σημειώνουμε χαρακτηριστικά- να ξεκινούμε από το μηδέν, κατανοούμε το μαρξισμό ως δυναμικά αναπτυσσόμενη θεωρία της επανάστασης, με αυτή την έννοια ‘επαναστατικό’, και απαλλαγμένο ταυτόχρονα «από την αρχαία σκουριά κάθε λογής δογματισμών και ‘ορθοδοξιών’».

Προσοχή, όμως: άλλο ιδεολογική σκουριά, άλλο οξείδωση και φθορά και άλλο κεκτημένος, και δυστυχώς εν πολλοίς αναξιοποίητος πλούτος όχι κάποιας ιεράς, αλλά της επαναστατικής θεωρητικής παράδοσης, διάκριση που συχνά είτε από πολιτική σκοπιμότητα είτε από κινηματική έπαρση παραβιάζουμε και διαστρέφουμε στην πράξη.

Χωρίς εμμονική προσκόλληση στο παρελθόν, αλλά και πολέμια της άκριτης προσχώρησης στο φαινομενικά καινοτόμο, σε μια περίοδο που πολλοί σπεύδουν να ‘αποχαιρετήσουν’ για πολλοστή φορά το προλεταριάτο, η μαρξιστική θεωρία που φιλοδοξούμε να αποτυπωθεί στις σελίδες των δικών μας ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ δε στερείται ταξικού προσήμου. Οργανικά συνδεδεμένος, και με αυτή την έννοια, στρατευμένος στη χειραφέτηση της εργατικής τάξης, ο μαρξισμός ως θεωρία της επανάστασης συνιστά ταυτόχρονα, στους αντίποδες ενός ακαδημαϊκού -κακώς λεγόμενου- μαρξισμού, διεπιστημονική προσέγγιση και κατανόηση του καπιταλισμού του 21^ου αιώνα σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, αλλά και θεωρητικό γνώμονα ενός πολυδιάστατου σχεδίου μετάβασης, τακτικής και στρατηγικής με στόχο τον κομμουνισμό ως κοινωνικό σχηματισμό χωρίς τάξεις και κράτος.

Ασφαλώς το προλεταριάτο της εποχής μας, όπως και ο ίδιος ο καπιταλισμός του καιρού μας, δεν είναι εκείνο των αρχών του 20^ου ή του τέλους του 19^ου αιώνα. Εξού και η ανάγκη αναβάθμισης και εμπλουτισμού του περιεχομένου και των μεθόδων των ερευνών μας, έτσι ώστε όχι ένας παρωχημένος, αλλά ένας σύγχρονος μαρξισμός να παίξει το ρόλο του ως επαναστατικής θεωρίας ενός διεθνούς και εγχώριου επαναστατικού κινήματος.

Προσοχή, όμως, και πάλι: άλλο αναβάθμιση, αναπροσαρμογή, διεύρυνση και εμβάθυνση του μαρξισμού σε συνθήκες σύγχρονου καπιταλισμού, κατευθύνσεις θεωρητικής δράσης στις οποίες δεσμευόμαστε να κινηθούμε, και άλλο μετα-μαρξισμός, απόρριψη δηλαδή του, σε τελική ανάλυση, δομικού καθορισμού της πολιτικής από την οικονομία, απόρριψη της εργατικής τάξης ως του δυνάμει και κατ’ εξοχήν επαναστατικού υποκειμένου. Άλλο σύγχρονος μαρξισμός και άλλο μετα-μοντέρνα αποδοχή των επιμέρους κατακερματισμένων χειραφετητικών λόγων και κινημάτων, δήθεν ισοδύναμων μεταξύ τους. Η απόρριψη του κομμουνισμού ως στρατηγικού στόχου ενός συνεκτικού προγράμματος και κινήματος κοινωνικής απελευθέρωσης και η αντικατάστασή του από ιδεολογήματα περί ‘ριζοσπαστικής δημοκρατίας’ ή μιας κοινωνίας, καπιταλιστικής μεν, στην οποία ωστόσο ο άνθρωπος θα είναι δήθεν πάνω από τα κέρδη, είναι ήδη και θα αποτελέσουν περαιτέρω αντικείμενο έντονης κριτικής από την πλευρά μας.

3. Με βάση ένα τέτοιο πλαίσιο θέσεων και διακρίσεων, τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ δίνουν εξαρχής το στίγμα τους στο χάρτη των συζητήσεων περί κομμουνισμού, που ξεδιπλώνεται διεθνώς και εποικίζεται θεωρητικά ιδίως από τις αρχές του 21^ου αιώνα και μέχρι σήμερα.

Στους πονηρούς καιρούς που ζούμε δε θα ήταν ίσως περιττό να επισημανθεί ότι η όχι σπάνια κινηματική επίκληση του όρου ‘κομμουνισμός’/ ‘κοινά’, όπως και στην εποχή του ίδιου του Marx,δεν αποτελεί αφεαυτής τεκμήριο επαναστατικότητας ή έστω ριζοσπαστικότητας

Για τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, λοιπόν, η υπόθεση του κομμουνισμού δεν είναι ένα αφηρημένο ιδεώδες, που ένα συλλογικό υποκείμενο καλείται να επιβάλει στον κόσμο. Δεν είναι επίσης μια κανονιστική αρχή, μια ρυθμιστική Ιδέα, εκτός εμπειρίας και καθαρά-λογικά συγκροτημένη, με βάση την οποία καλούμαστε να προσανατολίσουμε τη δράση μας.

Από την άλλη πλευρά, όμως, για τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ, ο κομμουνισμός, έστω και στην πρώτη, την κατώτερη βαθμίδα του, δεν ήταν και δεν μπορεί, επίσης, να είναι αυτός των εκμεταλλευτικών καθεστώτων του λεγόμενου ‘υπαρκτού σοσιαλισμού’, η πολυεδρική ωστόσο μελέτη των οποίων, με το δέοντα σεβασμό και ανάλογη περίσκεψη απέναντι στο μεγαλείο και στην τραγική κατάληξή της Οκτωβριανής Επανάστασης, χωρίς αφορισμούς και βεβιασμένες απλουστεύσεις, θα αποτελέσει ένα από τα βασικά αντικείμενα στις ερευνητικές προσπάθειες και δημοσιεύσεις μας.

Από τη συντακτική οπτική των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ μας, εξάλλου, ο κομμουνισμός δεν μπορεί να αναδυθεί σαν παραδείσια νησίδα στην κόλαση του καπιταλισμού στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στη Λατινική Αμερική ή όπου αλλού.

Πολύ περισσότερο ο κομμουνισμός ως πραγματική κίνηση που ενυπάρχει ως αντικειμενική τάση στην εποχή μας, αλλά και  ως μελλοντικός κοινωνικός σχηματισμός και, βαθύτερα, ως πολιτισμός, ως τρόπος ζωής, δεν μπορεί να προσεγγιστεί χωρίς επαναστατική ρήξη. Σε αντίθεση προς κάθε μεταρρυθμιστική λογική σταδιακής μετεξέλιξης του καπιταλισμού, ο κομμουνισμός είναι για μας αδιανόητος χωρίς επανάσταση με αποφασιστικό το ρόλο ενός σύγχρονου πολιτικού κόμματος-ηγεμόνα, χωρίς μια λιγότερο ή περισσότερο μακρά και επώδυνη διαδικασία μετάβασης πριν και μετά τη ‘στιγμή’ του επαναστατικού άλματος, είναι αδύνατος χωρίς την προηγούμενη επαναστατική κατάληψη της εξουσίας, που σημαίνει –όχι βεβαίως ως δια μαγείας, αλλά τη διαμέσου συγκρούσεων συντριβή του αστικού κρατικού μηχανισμού και συγκρότηση θεσμών και υλικών πρακτικών εργατικής δημοκρατίας με στρατηγική κατεύθυνση το μαρασμό του ίδιου του εργατικού κράτους-μη κράτους.

4. Σε κάθε περίπτωση, ας είναι σαφές: τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ δεν είναι ούτε προτίθενται να γίνουν ένα θεωρητικά και πολιτικά αυτο-αναφορικό περιοδικό. Επιδιώκουμε να αξιολογήσουμε με μαρξιστικό κριτήριο τις δομικές αναδιαρθρώσεις, τα κρισιακά όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτιστικά φαινόμενα του διεθνούς και εγχώριου καπιταλισμού· να μελετήσουμε και να εκτιμήσουμε τις ραγδαίες επιστημονικές και τεχνικές εξελίξεις της εποχής μας μέσα από το πρίσμα ενός προγράμματος για τον κομμουνισμό του 21^ου αιώνα·  να αναδείξουμε στις γραμμές κάθε σελίδας των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ μας τους αγώνες και τις αγωνίες των εργαζομένων, των ανέργων, της νεολαίας όχι υποκλινόμενοι στο αυθόρμητο, αλλά με την αντιμετώπισή του ως εμβρυακής μορφής του συνειδητού.

5. Ας είναι βέβαιοι οι καχύποπτοι εκτός και, κυρίως, εντός κινήματος: δε σκοπεύουμε να υπάρχουμε για να περιδιαβαίνουμε και, εν τέλει, να σβήσουμε στο θεωρητικό και πολιτικό μας μικρόκοσμο. Γι’ αυτό και δε στοχεύουμε σε ένα περιοδικό, που να γράφεται εκ περιτροπής από τους ίδιους αρθρογράφους και να διαβάζεται από τους ίδιους αναγνώστες. Ας σπάσει επιτέλους αυτή η ανελαστική κατανομή ρόλων, αναλαμβάνοντας, ωστόσο, ο καθένας, πριν κάνει δημόσια χρήση του λόγου του, να ερευνά, να τεκμηριώνει και έτσι, μόνον έτσι ή, έστω, κάπως έτσι, να καταλήγει στη διατύπωση της θέσης του. Σε εποχή μεγάλων δυσκολιών, αλλά και μεγάλων προκλήσεων για το κομμουνιστικό κίνημα, χώρος για προχειρότητα, θεωρητική αυταρέσκεια και εύκολες απαντήσεις δε διατίθεται.

Αν συμφωνούμε στην ανάγκη μιας επιστημονικά τεκμηριωμένης και πολιτιστικά, με την ευρεία και στενή έννοια του όρου, καίριας απάντησης, εναλλακτικής στον καπιταλιστικό ολοκληρωτισμό του “There Is No Alternative”, δεν έχουμε παρά να ενταχθούμε, όσο το δυνατόν περισσότεροι και πιο συστηματικά, σε μια πολυσχιδή  μελέτη και έρευνα για τον κομμουνισμό της νέας εποχής. Καθώς για μας η ενασχόληση με τη θεωρία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά νοηματοδοτείται από το ζητούμενο μιας αδογμάτιστης και δυνάμει πειστικής -για τη χειμαζόμενη κοινωνική πλειοψηφία- κομμουνιστικής στρατηγικής, δεν έχουμε παρά να σημάνουμε ένα συλλογικό προσκλητήριο με αφετηρία και αφορμή την έκδοση του πρώτου τεύχους των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ.

Δε χωρεί αμφιβολία: η επιστημονική εργασία, όπως και ο άρρηκτα συναρτημένος προς αυτήν θεωρητικός διάλογος, πολύ περισσότερο όταν στοχεύει να συμβάλει στην κομμουνιστική απελευθέρωση, απαιτεί μόχθο, διάρκεια και πάνω απ’ όλα αυτοπειθαρχία με ταυτόχρονο σεβασμό στο επιχείρημα του άλλου. Μ’ αυτή την κλίμακα αξιών θα κριθούμε όλοι μας: πρωτίστως όσοι, αλλά προφανώς όχι μόνο όσοι πήραν την πρωτοβουλία έκδοσης των ΤΕΤΡΑΔΙΩΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟΥ.

Αλέξανδρος Χρύσης, 14.06.2016