Ο μύθος του Ανταίου, οι εργαζόμενοι και η Αριστερά

Όταν η Αριστερά δεν συζητά για το λαό και τους εργαζόμενους, αλλά μόνο για τα μέτωπα και τις συμμαχίες, βαδίζει με τα πόδια προς τα πάνω...

Το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο που έχει διαμορφωθεί μετά τις εκλογές είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Από τη μια η τρόικα εσωτερικού, η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ σε συνεργασία με την τρόικα εξωτερικού εξαπολύουν μια μεγάλη επίθεση, συνέχεια της πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων των μνημονίων. Από την άλλη το αντίπαλο δέος, το εργατικό και λαϊκό κίνημα και η Αριστερά σε αμηχανία. Ας θέσουμε στη συζήτηση ορισμένα ερωτήματα διερευνώντας τις απαντήσεις ή και τον προσανατολισμό της συζήτησης.

Ερώτημα πρώτο. Τι είδους πολιτική απάντηση απαιτείται σήμερα; Τι είναι αυτό που μπορεί να «σώσει» το λαό; Μπορεί να υπάρξει «σωτηρία του λαού» αν δεν έχει αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά; Αν δεν αμφισβητεί το σύστημα; Γύρω από αυτό το ερώτημα αναπτύσσονται διάφορες απαντήσεις. Απαντήσεις σε μεγάλο βαθμό προσανατολισμένες στη συγκρότηση ενός μετώπου μίνιμουμ συμφωνίας και με πολιτική απόρροια κάποια κυβέρνηση διαφόρων επιθέτων (φιλολαϊκή, αντιμνημονιακή, προοδευτική, αριστερή, εργατική, τσαβική κ.α.). Η απάντηση κατά τη γνώμη μου δεν μπορεί να δοθεί έξω και πέρα κατ’ αρχήν από την ανάγνωση της περιόδου, την κρίση και τα χαρακτηριστικά της (το ιδιόμορφο βέβαια είναι ότι ενώ γίνεται αρκετές φορές σωστή ανάλυση για την περίοδο αυτή, αναιρείται σαν βάση για την πολιτική απάντηση). Είμαστε στη φάση που υπάρχει χώρος και για τους δύο ταξικούς αντιπάλους; Που το σύστημα μπορεί να εφαρμόσει μια πολιτική ελεγχόμενων παροχών και ενσωμάτωσης, μέσω αυτής της πολιτικής, της εργατικής τάξης; Ή είμαστε σε μια περίοδο δομικής κρίσης, καπιταλιστικής απάντησης σε αυτή με αιχμή το εργασιακό κόστος και το κοινωνικό κόστος αναπαραγωγής της τάξης, σε μια φάση υπεραντιδραστικοποίησης σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο; Τι αποδεικνύουν οι κυβερνήσεις τραπεζιτών, η όξυνση της καταστολής, η ολοένα και μεγαλύτερη περιστολή των δημοκρατικών και εργατικών δικαιωμάτων; Τι δείχνουν τα αναβαθμισμένα χαρακτηριστικά και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τάση μεγαλύτερης ολοκλήρωσης σαν απάντηση στην κρίση του ευρώ;

Η περίοδος θέτει με βαθύ συγκρουσιακό τρόπο τα διλήμματα και την αντιπαράθεση, το «εμείς ή αυτοί». Ας το δούμε με κάποια παραδείγματα από την τρέχουσα καθημερινότητα και πάλη στην Ελλάδα σήμερα. Μπορεί να υπάρξει σωτηρία του λαού χωρίς διαγραφή του χρέους; Όμως η διαγραφή του χρέους δεν είναι αμφισβήτηση και εν τέλει απαλλοτρίωση μέρος του πλούτου του κεφαλαίου; Μπορεί να υπάρξει ανακούφιση αν δεν αναιρεθεί η φοροκαταιγίδα χαρατσιών, άμεσων και έμμεσων φόρων; Όταν όμως η άρνηση πληρωμής τους αποκτά χαρακτήρα αμφισβήτησης των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων δεν σημαίνει ότι είμαστε σε μια περίοδο που και οι πιο μικρές ανατροπές συνδέονται με στρατηγικά ζητήματα και συνολικές ρήξεις;

Μπορεί να δουν οι εργαζόμενοι κάτι έστω και λίγο διαφορετικό από τη ζωή τους αν δεν πάρουν πλούτο από το κεφάλαιο;

Όταν ο εργαζόμενος έχει απέναντί του τον εργοδότη του και στην απαίτηση του να μην απολυθεί ή να μη μειωθεί ο μισθός του, η απάντηση είναι η καπιταλιστική κρίση και οι νόμοι των μνημονίων, δεν είναι φανερό ότι και η πιο μικρή ακόμη και ατομική διεκδίκηση αποκτά πιο συνολικά χαρακτηριστικά; Το συνολικό της αντιπαράθεσης, το ποιος είναι ο αντίπαλος, το μέγεθος της αναμέτρησης, εγγράφονται στη συνείδηση των εργαζόμενων, αντανακλώνται στους αγώνες και τα χαρακτηριστικά τους, το περιεχόμενο και τη μορφή τους, αλλά και στην πολιτική στάση τους. Σε μια φάση λοιπόν που ο αντίπαλος έχει ονοματεπώνυμο, που ακόμη και η πιο απλή εργατική διεκδίκηση ανάγεται σε μάχη υπέρ πάντων πρέπει και η Αριστερά να απαντήσει με ανάλογο τρόπο. Συμβάλλοντας στη συγκρότηση ενός πολιτικού εργατικού και λαϊκού κινήματος και διαμορφώνοντας μια πολιτική γραμμή αντικαπιταλιστικής ανατροπής της επίθεσης.

Ερώτημα δεύτερο: Τι Αριστερά χρειαζόμαστε για μια τέτοια απάντηση; Η Αριστερά πρέπει στα λόγια και την πράξη να αντανακλά την ανατρεπτική απάντηση. Άρα χρειαζόμαστε μια Αριστερά ανατρεπτική στο σήμερα, που μπορεί να αποκρούει και να καταργεί πλευρές της επίθεσης, να διεκδικεί και να επιβάλλει, να δημιουργεί όρους για τη συνολική αντικαπιταλιστική ανατροπή. 

Μια Αριστερά αντισυστημική στην πραγματική ζωή και όχι μόνο στις διακηρύξεις. Που θα αμφισβητήσει τον καπιταλισμό, που χρεοκοπεί στα μάτια ολοένα και περισσότερων ανθρώπων, από τη σκοπιά της κοινωνικής απελευθέρωσης. Που δεν θα φοβηθεί να δείξει έμπρακτα ότι δεν έχει σχέση με αυτό το πολιτικό σύστημα και οτιδήποτε το συγκροτεί. Μια Αριστερά οραματική, που να συγκροτήσει όραμα, ιδέα, να περιγράψει -έστω και εμβρυακά- την κομμουνιστική κοινωνία, να την επαναθεμελιώσει, που θα μπορεί να εμπνεύσει τους εργαζόμενους, ώστε να αγωνίζονται και να μην πτοούνται ακόμη και όταν δεν υπάρχουν άμεσα αποτελέσματα. Μια Αριστερά μαχητική, που θα δοκιμάσει να οργανώσει τη ζωή της εργαζόμενης πλειοψηφίας, την καθημερινότητα της, με κεντρική λογική το «νόμος είναι το δίκιο των παραγωγών του πλούτου, οι ανάγκες και τα δικαιώματα της εργαζόμενης πλειοψηφίας» και θα τολμήσει να το επιβάλει, αμφισβητώντας τους νόμους του κράτους, τους «άτυπους» νόμους του κεφαλαίου, τα status του καπιταλισμού και την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.

Ερώτημα τρίτο. Ποιος θα κάνει την ανατροπή; Ο λαός, οι εργαζόμενοι είναι προφανής απάντηση. Μα γιατί τότε δεν συζητάμε για το λαό και τους εργαζόμενους; Ενώ στην Αριστερά διεξάγεται μια μεγάλη συζήτηση μετά τις εκλογές, η συζήτηση επικεντρώνεται στο θέμα των μετώπων και των συμμαχιών, απουσιάζει όμως εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων η συζήτηση γύρω από το κοινωνικό πρόβλημα. Η Αριστερά αγωνιά να εκφράσει τα συμφέροντα της εργαζόμενης πλειοψηφίας χωρίς όμως να συζητά για αυτή. Αναζητά λύσεις για ένα υποκείμενο, χωρίς όμως να λαμβάνει υπόψη της αυτό το υποκείμενο. Αναλώνεται σε μια συζήτηση για τις τακτικές επιλογές, τα συν και τα πλην της μίας ή της άλλης εκλογικής συμμαχίας αποφεύγοντας να αναμετρηθεί με πιο δύσκολες ερωτήσεις. Έτσι μοιάζει να βαδίζει με τα πόδια προς τα πάνω και το κεφάλι προς τα κάτω.

Γιατί το εκλογικό αποτέλεσμα, τόσο της 6ης Μάη όσο και της 17^ης Ιούνη, και το μετεκλογικό τοπίο δεν κρίθηκε και διαμορφώθηκε στενά στις δύο προεκλογικές περιόδους. Έπαιξαν φυσικά το ρόλο τους, με τα επίδικα, τα ερωτήματα και τα διλήμματα που αναδείχτηκαν, υπάρχουν όμως και ζητήματα σε ένα άλλο επίπεδο που πρέπει να τεθούν στο τραπέζι της συζήτησης και να διερευνηθούν. Ερωτήματα που διαμορφώνουν το είναι και τη συνείδηση της εργαζόμενης πλειοψηφίας, της νεολαίας και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.

Κουβαλώντας ένα φορτίο από την εποχή προ μνημονίων, την επίδραση από τη δίχρονη πάλη και τις αγωνίες και τα ερωτήματα της επόμενης ημέρας.

Τι σημαίνουν οι τεράστιες αλλαγές στην παραγωγή; Οι νέου τύπου εργασιακές σχέσεις της σούπερ ευέλικτης και απλήρωτης εργασίας; Η διάλυση των συλλογικών συμβάσεων και τυπικά, μιας και ουσιαστικά εδώ και πάρα πολλά χρόνια ακόμη και την περίοδο της «ευημερίας» οι ατομικές συμβάσεις κυριαρχούσαν σε μεγάλο κομμάτι του ιδιωτικού τομέα; Πως διαμορφώνεται εργατική συλλογικότητα σε αυτό το τοπίο; Ποιο πρέπει να είναι το "νέο σωματείο" της εποχής των επιχειρησιακών συμβάσεων και των ειδικών οικονομικών ζωνών; Τι σημαίνει για την εργατική τάξη η τεράστια στρατιά ανέργων και κατεστραμμένων μεσαίων στρωμάτων; Πως θα πειστούν να ενταχθούν σε μια συλλογική πάλη οι άνεργοι όταν οι περισσότεροι δεν συμμετείχαν όντας εργαζόμενοι; Ποια είναι η μορφή οργάνωσης που μπορούν να ενταχθούν και τι πρέπει να διεκδικήσουν; Τι σημαίνουν οι 9 μήνες απεργίας της Χαλυβουργίας, οι 120 μέρες απεργίας της Phonemarketing, ο αγώνας των εργαζόμενων στους ΟΤΑ που παρά τον ηρωισμό τους δεν μπορούν να νικήσουν; Τι έγραψαν στη συνείδηση των εργαζομένων; Ποιο περιεχόμενο δεν έφτασε και ποιο περίσσεψε; Γιατί ο συντονισμός πρωτοβάθμιων σωματείων αγκομαχάει εδώ και καιρό ενώ η επίθεση οξύνεται; Σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα εργατικά σχήματα, η αντικαπιταλιστική πτέρυγα στο εργατικό κίνημα; Γιατί μετά από δύο χρόνια αγώνων και βαθιάς κρίσης του συστήματος δεν έχει συγκροτηθεί ένα αντικαπιταλιστικό ρεύμα στο εργατικό κίνημα; Γιατί δεν μετράμε απόπειρες για νέα συνδικάτα ή άλλες συλλογικές μορφές οργάνωσης της τάξης αλλά αντίθετα υποχώρηση και των παλιών; Ποιο πρέπει να είναι το νέο εργατικό κίνημα της εποχής μας;

Η Αριστερά και ιδιαίτερα η αντικαπιταλιστική επαναστατική Αριστερά πρέπει να ακουμπήσει σε αυτά τα ερωτήματα, να ανακατευτεί πιο πολύ με την εργατική τάξη, να νιώσει τα αδιέξοδά της και να αναπνεύσει από αυτή, να γίνει πιο «γήινη», για να πάρει δύναμη σαν το μυθικό Ανταίο και να ανταποκριθεί στις αυξημένες απαιτήσεις.

Όσο δεν γίνεται αυτό, όσο το «είναι» της τάξης οδηγείται στην υποχώρηση και την εξαθλίωση, όσο το όραμα, η ιδέα που θα μπορεί να εμπνέει και στα "μαύρα" χρόνια απουσιάζει, τόσο και η συνείδηση αλλά και η πολιτική πράξη θα οδηγούνται στην υποχώρηση και το συμβιβασμό ή ακόμη και θα αποκτούν αντιδραστικά χαρακτηριστικά.

Χάρης Λαμπρόπουλος, εφημερίδα ΠΡΙΝ, 22 Ιουλίου 2012